Televisie was nooit populairder dan in deze moeilijke tijden. Maar achter de schermen kraakt het medium in zijn voegen. ‘Als we deze zomer niet kunnen draaien, komt er een mager tv-jaar aan.’

Hoe brengt u de lockdown door? De kans is groot dat het antwoord op die vraag luidt: voor een scherm. Wat betreft de kijkcijfers zijn het gouden tijden voor aanbieders van televisiecontent. ‘Over alle platformen heen kijken we anderhalf keer tot zelfs dubbel zoveel video als voor de coronacrisis’, zegt Lieven De Marez, mediaprofessor aan de UGent.

Dat we met zijn allen aan ons scherm gekluisterd zijn, lijkt goed nieuws voor de mediasector. Maar op langere termijn zet de coronapandemie het ecosysteem van televisie onder enorme druk, zowel inhoudelijk als financieel. Want hoe produceer je kwaliteitstelevisie van op anderhalve meter? En hoe betaal je dat, nu de traditionele manier van financiering - de advertentiemarkt - op apegapen ligt? Het is een vraagstuk waarover de hele mediasector zich momenteel het hoofd breekt. ‘We bekijken productie per productie hoe we binnen de huidige beperkingen kunnen werken’, zegt Davy Parmentier, creatief directeur bij VTM. ‘Er is geen hapklaar antwoord dat je overal op kan toepassen. Grote studioshows als ‘The Voice Kids’ en ‘The Masked Singer’ staan of vallen met een livepubliek. Daarom overwegen we te werken met een studiopubliek van gezinnen die ver genoeg uit elkaar worden gezet. Dat vullen we dan aan met wat we ‘klein Vlaanderen’ noemen: een honderdtal gezinnen die thuis meekijken en televoten. We hopen dat we met die optelsom toch de sfeer van een grote publieksshow kunnen creëren.

Ook bij de VRT worden formats aangepast aan de pandemische realiteit. Een programma als ‘Blokken’ scheidt zijn kandidaten nu met plexiglas en de opnames van ‘De Campus Cup’ vinden plaats in een aangepaste versie, zonder publiek en met de nodige afstand. ‘In dat programma zit normaal een ronde waarin een student moet blokken terwijl er een hoop volk rond staat om hem of haar af te leiden’, zegt Eén-netmanager Olivier Goris. ‘Dat gaan we dus niet meer doen (lacht).’

Voor Vier stampte het productiehuis Woestijnvis met ‘De Container Cup’ in recordtempo zelfs een coronaproof concept uit de grond, dat twee weken geleden op antenne ging. Rode draad is dat alles wat binnen de gecontroleerde omgeving van een studio en in een strak geregisseerd kader kan worden opgenomen, met de nodige aanpassingen wel kan doorgaan. Maar lang niet alle soorten televisie vallen in die categorie.

Vechten en vrijen

Het genre dat het hardst wordt getroffen, is fictie. Logisch, zegt Pieter Van Huyck, hoofd fictie bij het productiehuis De Mensen. ‘Elk verhaal dat nu zou worden opgenomen, is geschreven in precoronatijden. Dat bevat vechtscènes, liefdesscènes, groepsscènes, noem maar op. Een vrijscène op anderhalve meter filmen, hoe doe je dat?’

Niemand die het voorlopig weet. In de sector wordt wel volop overlegd over een kader dat moet toelaten te werken in de huidige omstandigheden. Dat gaat over het aantal mensen op de set beperken tot een minimum, voortdurend alles ontsmetten of de catering aanpassen van een buffet naar individuele porties.

‘Binnen dat veiligheidsprotocol kan straks misschien nog iets gedraaid worden’, zegt An Jacobs, gedelegeerd bestuurder van sectorfederatie VOFTP. ‘Maar de realiteit is dat vooral heel veel niet kan, hoe ver je ook out of the box denkt. Tenzij je alles herschrijft. Of, zoals nu in China gebeurt, met je hele cast en crew maanden in quarantaine gaat. Maar dat is praktisch en financieel niet haalbaar in Vlaanderen.’

Dus kijkt iedereen voorlopig naar elkaar, in de hoop iets bij te leren. VTM hoopt bijvoorbeeld de opnames van de dagelijkse soap ‘Familie’ vanaf juni weer aan te vangen, met herschreven scenario’s en visuele trucs. Parmentier: ‘We zullen wat meer met suggestie moeten werken dan personages innig te laten kussen.’

En ook de Eén-evenknie ‘Thuis’ wordt een lab voor de sector. Gisteren organiseerde de VRT een proefopnamedag voor de soap, waarbij wordt gekeken hoe zo efficiënt mogelijk kan worden gedraaid. ‘Alles wat we daaruit leren, gaan we delen met de sector’, zegt Goris.

Vraag is of de high end-fictie met die lessen veel opschiet. ‘Eigenlijk kan je voor een dramaserie nu maar een paar dingen doen’, zegt Van Huycke. ‘Ofwel herschrijf je je hele scenario om er de onmogelijke scènes uit te halen, maar dan offer je inhoudelijk en dramatisch heel veel op. Ofwel begin je van een wit blad om een aan de omstandigheden aangepast scenario te kunnen draaien. Ofwel situeer je je verhaal in een wereld waarin mensen zich gedragen zoals wij nu. Dan eindig je met een soort tijdsdocument dat kwalitatief heel hoogstaand kan zijn. Wij zijn daar ook vragende partij voor. Maar zoiets vraagt tijd, en niemand weet hoe deze crisis zal evolueren. Als een zender daar nu het fiat voor geeft, is het dan nog relevant wanneer het op de buis komt? Niemand die het weet.’

‘We hebben de voorbije weken veel coronapitches gekregen, maar we hebben er geen enkele weerhouden’, zegt Parmentier. ‘Omdat je misschien ingehaald wordt door de realiteit, ja. Maar ook omdat we nu al een zekere coronamoeheid merken bij de kijker.’

Kaalslag

Dat alles plaatst het productielandschap in erg nauwe schoentjes. De programma’s die gemaakt kunnen worden, zijn duurder in productie door de veiligheidsmaatregelen. De rest ligt stil of raakt niet opgestart. En boven dat alles hangt nog eens een donkere financiële wolk, nu de advertentie-inkomsten op apegapen liggen. Dat wil zeggen dat zelfs nadat weer wordt opgestart, er waarschijnlijk minder geld is voor nieuwe producties. De sector houdt daarmee beter rekening als het ‘nieuwe normaal’, meent John Porter, CEO van Telenet.

‘Deze crisis zal een diepe impact hebben op onze sector’, zegt Porter, die via Telenet ook de eigenaar van zenders Vier en Vijf is. ‘Het zet een turbo op de digitale omslag die we al langer zien. Zelfs mijn 98-jarige grootmoeder kan sinds een paar weken om met apps als Instagram en WhatsApp. Die razendsnel stijgende digitale geletterdheid zal zorgen voor een verdere fragmentering van het tvlandschap, wat zich zal laten voelen in de advertenties op lange termijn.’

‘We merken nu dat ere heel veel interesse is in lokale content, en daar willen we een grote rol in blijven spelen’, zegt Porter. ‘Maar we zullen beter moeten nadenken over hoe we ons geld besteden. Slimmer worden. Misschien is de tijd van de vele miljoenenproducties wel voorbij.’

De sector vreest dan ook een kaalslag. ‘Als we deze crisis willen overleven, zijn structurele maatregelen nodig’, zegt Jacobs. ‘Zo vragen we om het uitbreiden van de bestedingsverplichting (een deel van de omzet van wie video gebruikt moet geïnvesteerd worden in lokale content, red.) naar aanbieders van mobiele data, zoals Proximus en Telenet, voor wie videocontent steeds belangrijker wordt in hun aanbod. En ook het financieringssysteem van de taxshelter moet worden herbekeken, nu bedrijven nog amper winst maken. Zonder zulke maatregelen wordt een heropstart van onze sector onmogelijk.’

Rest de vraag hoeveel de kijker daarvan zal merken. In eerste instantie weinig, menen de zenders. Zowel Goris als Parmentier maken zich sterk dat ze genoeg programma’s op de plank hebben liggen om een tijdelijke disruptie van het aanbod op te vangen. Maar als deze crisis nog maanden sets lamlegt, dreigen wel gaten te vallen in de zendschema’s van de zenders. ‘Als alles tegen het najaar nog platligt, dan zullen de zendschema’s volgend jaar dunnetjes uitvallen’, zegt ook Porter.

Niemand wil voorlopig uitgaan van dat scenario. ‘Iedereen werkt samen om er het beste van te maken in moeilijke omstandigheden’, concludeert Goris. ‘En terecht. Tv is meer dan ooit nodig. Als informatiekanaal, maar ook om dit alles even te kunnen vergeten.'

Woestijnvis scoort internationaal met coronaconcept

Hoe maak je een tv-concept dat volledig is aangepast aan deze rare tijden? Uit een brainstorm waarin die vraag centraal stond, kwamen de creatievelingen van productiehuis Woestijnvis uiteindelijk naar buiten met ‘De container cup’.

Daarin wordt een als mini-arena ingerichte container gedropt voor de huizen van topsporters en bv’s, waarna die het tegen elkaar opnemen in allerlei sportieve uitdagingen. ‘Een programma dat is ontstaan vanuit ons gemis van sport en het besef dat mensen best iets ontspannends kunnen gebruiken tussen alle zware informatie door’, legt Hazel Pleysier, programmadirecteur bij Woestijnvis uit. Sinds twee weken is ‘De container cup’ te zien op Vier. Dat is bijzonder snel, in de doorgaans trage tvwereld. En al even snel is het concept nu verkocht aan het buitenland. Woestijnvis tekende gisteren deals met producenten in de VS en Frankrijk. Er lopen ook gesprekken met andere landen.